Bóle żołądka i niestrawność, wyjątkowo bolesny okres czy nagła infekcja to dolegliwości, które mogą zdarzyć się zawsze i każdemu. Zwykle nie da się ich przewidzieć, dlatego warto być na nie przygotowanym z wyprzedzeniem. Zioła o skutecznym i sprawdzonym działaniu mogą okazać się nieocenione dla wszystkich domowników, niezależnie od wieku. Dzięki przemyślanym zapasom nie musisz martwić się o to, że dolegliwości pojawiły się późnym wieczorem lub dzień wolny od pracy, a Ty nie masz dostępu do apteki całodobowej. Jakich ziół nie powinno zabraknąć w każdym domu?
Najlepsze zioła na problemy żołądkowe
Dolegliwości związane z układem pokarmowym to powszechne problemy towarzyszące zbyt obfitym lub nadmiernie tłustym posiłkom. Mogą być też objawem funkcjonalnych zaburzeń żołądkowo jelitowych, związanych ze wzmożonym napięciem nerwowym. Towarzyszą im najczęściej wzdęcia, bóle brzucha, zgaga, uczucie ciężkości w żołądku, a także mdłości lub wymioty oraz zmiana częstotliwości i konsystencji stolca.
Problemy żołądkowe są szczególnie niebezpieczne w przypadku małych dzieci, ponieważ mogą prowadzić do odwodnienia i osłabienia organizmu. Jak radzić sobie w takiej sytuacji?
Koper włoski
Koper włoski skutecznie łagodzi dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Zawarte w nim składniki aktywne działają rozkurczająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego łagodząc wzdęcia. Zwiększają także wydzielanie enzymów jelitowych, trzustkowych i żołądkowych oraz działają wiatropędnie. Należy jednak zachować ostrożność w podawaniu naparu z kopru włoskiego małym dzieciom. Ze względu na zawartość estragolu – któremu w większych dawkach przypisuje się działanie genotoksyczne oraz rakotwórcze – nie jest on zalecany dla najmłodszych pacjentów.
Anyż
Popularnym składnikiem wspomagającym walkę ze wzdęciami jest anyż. Doskonale znany jako egzotyczna przyprawa kuchenna działa on rozkurczająco na mięśnie gładkie jelit i wspomaga wydzielanie soku żołądkowego. Co ciekawe napar z anyżu wykazuje też działanie antybakteryjne, odkażające i wykrztuśne, więc będzie przydatny także w stanach przeziębieniowych.
Dziurawiec
Napar z dziurawca jest stosowany w medycynie ludowej od lat ze względu na bogactwo znajdujących się w nim składników aktywnych biologicznie (m.in. garbniki, kwasy fenolowe, olejki eteryczne, rutyna). Obecnie używa się go głównie w przypadku problemów żołądkowych. Napar spożyty przed posiłkiem przeciwdziała pojawienia się wzdęć. Z kolei po posiłku dziurawiec pobudza układ pokarmowy do wydzielania enzymów trawiennych, ale też wspiera wątrobę. Powinny mieć go w domu osoby, które cenią sobie tłustą kuchnię. W zaburzeniach trawiennych pomogą również liście mięty pieprzowej.
Babka jajowata
Mielona babka jajowata (inaczej znana jako babka płesznik) to doskonałe źródło błonnika. Włókno pokarmowe jest często niedocenianym, choć niezbędnym składnikiem diety. Wspiera regulację rytmu wypróżnień, usprawnia pasaż jelitowy. Zapewnia na długi czasu uczucie sytości i pomaga utrzymać stabilny poziom glukozy we krwi. Po błonnik powinny sięgnąć osoby, które cierpią na zaparcia, ale też te, które planują redukcję masy ciała. Podobnie do babki jajowatej działa również siemię lniane.
Warto wspomnieć, że – zgodnie z zaleceniami WHO – w diecie zdrowej osoby dorosłej dziennie powinno znaleźć się około 25 gramów błonnika. Przyjmowanie go w znacznie większych ilościach może prowadzić do podrażnienia układu pokarmowego, a także powodować biegunki i bóle brzucha.
Zioła na przeziębienie
Szacuje się, że przeziębienia osobom dorosłym zdarzają się 2 do 4 razy w roku, dzieciom zaś nawet kilka razy częściej. Nasilenie częstotliwości obserwuje się w sezonie przejściowym (jesień-zima oraz zima-wiosna), ale infekcje mogą zdarzać się przez cały rok. Choć zwykle nie są niebezpieczne, skutecznie obniżają jakość życia oraz utrudniają skupienie się na pracy i nauce.
Dzika róża
Suszone owoce dzikiej róży powinny stanowić element pierwszej linii obrony w przypadku przeziębienia. Są bogate w witaminę C – silny antyoksydant przyspieszający usuwanie wolnych rodników z organizmu, a także składnik, który wzmacnia strukturę naczyń krwionośnych uszczelniając je. Dzika róża jest ceniona również za swoje właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne. Napary z jej wykorzystaniem mogą zredukować bóle gardła. Dodatkowo zawarte w niej składniki łagodzą objawy kamicy nerkowej oraz działają regeneracyjnie na wątrobę.
Suszony kwiat lipy
W stanach przeziębienia warto sięgnąć po suszony kwiat lipy. Podobnie jak dzika róża jest on bogaty w witaminę C. Zawarte w nich flawonoidy (tylirozyd, pochodne kwercetyny) działają napotnie, przyspieszając usuwanie toksyn z organizmu i obniżając gorączkę oraz moczopędnie. Składniki zawarte w kwiatach lipy tworzą ochronny film na powierzchni błony śluzowej gardła zmniejszając dolegliwości bólowe. Działają też wykrztuśnie, ułatwiając pozbycie się zalegającej wydzieliny z dróg oddechowych.
Czarny bez
Owoce czarnego bzu są bogate w witaminy (głównie witaminę C oraz A), a także garbniki i antocyjany. Przygotowane z niego wywary mają właściwości napotne, przeciwzapalne i wykrztuśne. Poprawiają odporność poprzez stymulowanie układu immunologicznego do wytwarzania cytokin i działają przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo, szczególnie na wczesnych etapach infekcji.
Jakie zioła powinny znaleźć się w kobiecej apteczce?
Bolesne miesiączkowanie dotyka – w zależności od analizowanych badań – od 30 do nawet 70% młodych kobiet. Niekiedy dolegliwości bywają na tyle uciążliwe, nie niemożliwe staje się normalne funkcjonowanie i może pociągać za sobą nawet absencję w pracy lub szkole. Do ziół polecanych w przypadku bolesnych okresów zalicza się m.in.:
- kalinę koralową o działaniu rozkurczającym i przeciwbólowym;
- jasnotę białą hamującą krwawienie i działającą przeciwzapalnie;
- jemiołę o działaniu immunostymulująco oraz cytostatycznie;
- rumianek przeciwdziałający infekcjom intymnym oraz o działaniu przeciwzapalnym.
W przypadku szczególnie dojmujących dolegliwości warto sięgnąć po gotową mieszankę ziół, np. recepturę na obfite i bolesne miesiączki według Ojca Klimuszki. To mieszanka aż 9 składników o działaniu synergistycznym.
Zioła o działaniu przeciwdepresyjnym i uspokajającym
Produkty ziołowe mogą też pozytywnie oddziaływać na sferę psychiczną. Działają uspokajająco, ułatwiają zasypianie i koją nerwowość oraz wahania nastroju związane np. z menopauzą. Do tej grupy można zaliczyć m.in.:
- kozłka lekarskiego;
- melisę lekarską;
- chmiel zwyczajny;
- lawendę wąskolistną.
Czy zioła w domowej apteczce to uniwersalne rozwiązanie wszystkich problemów zdrowotnych?
Fitoterapia jest stosowana do radzenia sobie z różnego rodzaju problemami zdrowotnymi od stuleci. Wynika to z bogactwa alkaloidów w roślinach. Trzeba jednak pamiętać, że – choć produkty ziołowe skutecznie łagodzą wiele uciążliwych objawów – nie są przeznaczone do leczenia poważnych chorób. Ich skuteczność w dużej mierze zależy też od regularności przyjmowania kolejnych dawek substancji aktywnych.
W praktyce ekstrakty ziołowe często okazują się na tyle skuteczne, że można obyć się bez profesjonalnej pomocy medycznej. Utrzymujących się przez dłuższy czas alarmujących objawów zdrowotnych nigdy nie należy jednak ignorować, ponieważ mogą być zapowiedzią poważnej choroby. Przed przyrządzeniem naparu należy dokładnie zapoznać się z przeciwwskazaniami do jego spożywania. Wiele ziół nie jest zalecanych m.in. kobietom w ciąży i okresie laktacji z uwagi na ryzyko interakcji składników czynnych z organizmem dziecka.
Bibliografia:
- G. Torabian i in., Anti-influenza activity of elderberry (Sambucus nigra), Journal of Functional Foods, nr 54, 2019;
- Kędzia B. i in.; Możliwości wykorzystania miodu i ziół w chorobach żołądka i jelit; Herbalism nr 1(4) / 2018;
- Dobros N.; Zioła o działaniu uspokajającym i przeciwdepresyjnym; Post Fitoter 2017; 18(3): 215-222.