Zioła na choroby autoimmunologiczne  

Fitofarmakologia w chorobach autoimmunizacyjnych - Henryk Różański, wybrane fragmenty

Istotną funkcją układu immunologicznego jest rozróżnienie antygenów własnych i obcych, potencjalnie niebezpiecznych.

Podczas powstawania i dojrzewania limfocytów stale tworzone są komórki, które rozpoznają własne antygeny.

W warunkach prawidłowych układ immunologiczny wykazuje tolerancję na autoantygeny → nie dochodzi do odpowiedzi immunologicznej wobec własnej tkanki.

W zdrowym organizmie, w homeostazie, panuje autotolerancja

Zniesienie autotolerancji wyzwala rozwój chorób autoimmunizacyjnych.

W normalnych warunkach limfocyty, które reagują z autoantygenami → są usuwane, inaktywowane, podlegają apoptozie.

Choroby autoimmunizacyjne mają charakter: - swoisty narządowo (ograniczone do określonych organów, a nawet tkanek, czy grupy komórek), np. komórki beta trzustki (cukrzyca), choroba GravesaBasedowa, stwardnienie rozsiane, choroba Hashimoto. - nieswoisty narządowo (choroby układowe), np. toczeń rumieniowaty, twardzina, zespół Sjögrena, RZS

Patogeneza chorób autoimmunizacyjnych jest złożona:

czynniki immunologiczne: reakcja zapalna lub zakażenie powodują brak unieczynnienia komórek T autoreaktywnych -> uwolnienie IL12 i aktywacja Th-1, np. w RZS, SM.

- czynniki środowiskowe: zanieczyszczenia środowiska, palenie tytoniu, mikotoksyny (autoimmunizacyjne zapalenie kłębuszków nerkowych, zespół Goodpasture’a); czynniki prozapalne uszkadzają śródbłonki → ekspozycja antygenów w wysiękach → autoimmunizacja.

- Czynniki genetyczne: niektóre choroby autoimmunizacyjne występują częściej rodzinnie, np. autoimmunologiczna niedokrwistość hemolityczna, autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Prawie wszystkie przebadane choroby autoimmunizacyjne są powiązane z określoną swoistością HLA – human leukocyte antygen (antygen zgodności tkankowej), np. przy cukrzycy stwierdza się ekspresję HLA DR3 i HLA DR4, natomiast brakuje HLA DR2 – chroniącego przed cukrzycą. Główny układ zgodności tkankowej, MHC (od ang. major histocompatibility complex) – zespół białek odpowiedzialnych za prezentację antygenów limfocytom T. MHC prezentuje antygeny limfocytom T

- Zakażenia - drobnoustroje pochłonięte przez komórki prezentujące antygen mogą stymulować ekspresję substancji kostymulujących, wywołujących załamanie hamowania autoreaktywnych komórek T. 

• Zakażenia - niektóre drobnoustroje patogenne wykazują obecność identycznych determinant antygenowych (epitopów) co autoantygeny → reakcja immunologiczna wobec wirusa/bakterii/grzyba/pierwotniaka i własnego białka → uszkodzenie tkanki, np. paciorkowce mogą indukować powstawanie przeciwciał wobec nerek, stawów, serca; w SM przeciwciała przeciwko wirusom działają też na mielinę; wirusy Coxackie – przeciwciała działają na trzustkę (wysepki); przyłączanie się bakterii lub wirusów do białek gospodarza →reakcja Tkomórkowa → autoagresja, np. autoimmunizacyjne śródmiąższowe zapalenie nerek

Substancje naturalne stosowane w autoagresji

• Pochodzą najczęściej z grzybów i bakterii, np.

- Kwas mykofenolowy (Penicillium)

- Cyklosporyna (Tolypocladium inflatum gams)

- Takrolimus (Streptomyces tsukubaensis)

- Rapamycyna (Streptomyces hygroscopicus)

- Glikokortykosteroidy

- Interferony beta - Kwas fumarowy

Wybrane rośliny o potencjale wyciszającym układ immunologiczny

Dymnica lekarska – Fumaria officinalis L., dymnicowate – Fumariaceae • Medycyna ludowa Europy: • rozkurczowo • żółciopędnie • zapobieganie kolkom żółciowym, obrzękom wątroby na tle dyskinez dróg żółciowych • kolki moczowe, bóle brzucha, miesiączkowe, kolki jelitowe • leczenie autoimmunizacyjnych chorób skóry, np. tocznia, łuszczycy • Poznano właściwości kwasu fumarowego: hamuje uwalnianie IL-2, TNF-alfa i -gamma

Catalpa = surmia, bignoniowate – Bignoniaceae • naftochinony, irydoidy (głównie katalpol, katalpozyd, 6-Oferuloylcatalpol), fenolokwasy i glikozydy fenolowe (pochodne kwasu galusowego, elagowego,ferulowego, izoferulowego, hydroksycynamonowego, pkumarowego); triterpeny (kw. ursolowy), beta-sitosterol; pinorezynol, lapachon, ladaneina, martynozyd, kwas rotundowy i in.

Wyciągi z surmii hamują reakcje autoimmunizacyjne • przeciwbólowe • przeciwwysiękowe • hamujące rozrost tkanki limfoidalnej • przeciwastmatyczne • przeciwreumatyczne • antyalergiczne Irydoidy i ferulany wpływ neuroprotekcyjny, hepatoprotekcyjny i pancreoprotekcyjny (ochronny na trzustkę) Irydoidy są silnie przeciwzapalne: 1 mg aukubiny, werbenaliny, czy loganiny odpowiada sile działania 0,5 mg syntetycznej indometacyny Katalpozyd blokuje aktywność NF-κB (nuclear factor kappa-light-chain-enhancer of activated B cells) Hamuje obrzęk i przekrwienie tkanek

CBD • Cannabidiol CBD należy do kannabinoidów, działa przeciwzapalnie, przeciwdrgawkowo i przeciwlękowo. • Wywiera wpływ immunosupresyjny (stąd polecanie przy chorobach autoimmunizacyjnych, w tym przy przewlekłych stanach zapalnych jelit). • Działa neuroprotekcyjnie. • Miorelaksujące (stąd stwardnienie rozsiane). • Zmniejsza częstość ataków padaczkowych u dzieci (Zespół Lennoxa i Gastauta (LGS), zespół Draveta).