Astma to przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych o niejednolitej etiologii. Mogą do niej prowadzić zarówno alergie, przedłużające się infekcje wirusowe, jak i przyjmowanie niektórych leków czy występowanie w powietrzu czynników drażniących. Tylko w Polsce na astmę cierpi około 2 miliony osób w różnym wieku. Czy można skutecznie niwelować objawy tej choroby i związane z nią dolegliwości przy użyciu ziół? Poznaj najlepsze zioła na astmę!
Czy zioła na astmę naprawdę działają?
Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia do końca 2025 roku astma stanie się problemem 300 milionów ludzi na świecie. To poważna choroba, która nieleczona może być przyczyną inwalidztwa, a nawet zgonu. Nieustannie powstają coraz bardziej zaawansowane generacje farmaceutyków mających stanowić przełom w leczeniu astmy. Często jednak zapominamy o surowcach roślinnych stanowiących najważniejszy element medycyny naturalnej.
Od setek lat ziołowe preparaty są stosowane w leczeniu chorób układu oddechowego. Prawidłowo wybrane doskonale sprawdzają się jako uzupełnienie farmakoterapii. W łagodnych przypadkach pozwalają też całkowicie pozbyć się nieprzyjemnych dolegliwości. Kiedy można mówić o występowaniu astmy? Do jej typowych objawów zalicza się:
- suchy kaszel (znacznie rzadziej kaszel mokry);
- uczucie ściskania w klatce piersiowej (nie należy mylić go z bólem, który może oznaczać problemy natury kardiologicznej);
- świszczący oddech (świszczące dźwięki mają związek ze zwężeniem się oskrzeli, wskutek czego powietrze musi się przez nie przeciskać „na siłę”).
Skuteczność fitoterapii w dużej mierze zależy od stopnia zaawansowania astmy, jej kontroli przez pacjenta oraz przyczyny, jaka wywołuje objawy chorobowe. W praktyce zioła przydatne w leczeniu dolegliwości ze strony układu oddechowego można podzielić na kilka grup. Ich wykorzystanie w przypadku astmy w dużej mierze będzie jednak powiązane z tym, jak jej objawy są odczuwane przez konkretnego pacjenta.
Ważne jest też, aby napary i herbaty na bazie naturalnych ekstraktów były przyjmowane według wskazań producenta. Wyłącznie wtedy można liczyć na efekt prozdrowotny.
Zioła na astmę o działaniu spazmolitycznym
Głównym problemem powodowanym przez astmę jest gwałtowny skurcz warstwy mięśniowej układu oddechowego. W rezultacie prowadzi to do gwałtownego zwężenia się oskrzeli i oskrzelików, przez co osoby chore mają trudności z oddychaniem. Taki objaw może utrzymywać się od kilku minut do kilku godzin, a w skrajnych przypadkach wymaga hospitalizacji.
Aby złagodzić duszności zaleca się przyjmowanie środków o działaniu spazmolitycznym. Działają one rozkurczowo na mięśnie gładkie, rozluźniając je. Do leków broncholitycznych zalicza się przede wszystkim:
- efedrynę;
- pseudoefedrynę;
- alkaloidy purynowe;
- preparaty pozyskiwane z aminka.
Działanie efedryny i pseudoefedryny (naturalnie pozyskiwanej z przęśli, coraz częściej zaś – syntetycznie) polega na pobudzaniu receptorów alfa- i beta-adrenergicznych poprzez uwalnianie noradrenaliny z zakończeń nerwowych. W ten sposób zmniejszają przekrwienie błon śluzowych. Jako ciekawostkę warto wskazać, że efedryna bywa również stosowana w sporcie jako nielegalny stymulant oraz spalacz tłuszczu.
Mechanizm działania puryn (głównie pozyskiwanych z liści zielonej herbaty) polega na hamowaniu enzymu fosfodiesterazy. Nie tylko zmniejsza to pobudzenie nabłonka oddechowego, ale też zapobiega degranulacji mastocytów, czyli zapobiega zaognieniu stanu zapalnego.
Preparaty z aminka egipskiego działają analogicznie do puryn, ale słabiej. Dlatego sprawdzają się jedynie w łagodnym przebiegu choroby. Oprócz wymienionych preparatów w leczeniu astmy pomaga:
- forskolina;
- ekstrakt z drzewa kadzidłowca;
- wyciąg z Tylophora asthmatica;
- miłorząb japoński;
- lobelia.
Zioła na astmę o działaniu przeciwkaszlowym
W zwalczaniu uporczywego, suchego kaszlu pomóc może glaucyna pochodząca z ziela siwca żółtego. Wykazuje ona również delikatne działanie spazmolityczne. Hamuje działanie ośrodka kaszlu. Wśród innych roślin, których ekstrakty działają podobnie wymienia się często babkę lancetowatą, eukaliptus, lukrecję czy mydlnicę.
Zioła na astmę o działaniu wykrztuśnym
W przypadku astmy przed przyjęciem preparatu o działaniu wykrztuśnym należy dokładnie zapoznać się z ulotką, w razie potrzeby zaś zasięgnąć porady lekarza lub farmaceuty. Wiele produktów – także na bazie wyciągów roślinnych – jest przeciwwskazana w przypadku suchego kaszlu astmatycznego i może wywołać zaostrzenie objawów choroby.
Zioła na astmę o działaniu osłaniającym
Zioła stosowane w leczeniu astmy, które wykazują działanie ochronne, pokrywają zmienioną zapalnie błonę śluzową dróg oddechowych warstwą ochronnego śluzu. Tak działa na przykład prawoślaz lekarski. Dodatkowo dzięki zawartości glikozydów flawonowych wykazuje działanie antyoksydacyjne, przyspieszające usuwanie wolnych rodników z organizmu. W ten sposób można przyspieszyć załagodzenie stanu zapalnego.
W medycynie wschodu w leczeniu astmy stosuje się liście podbiału. Oprócz właściwości protekcyjnych działa ona neuroprotekcyjnie, antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie. Należy jednak uważać, czy w produkcie nie zawarto ekstraktu z korzenia tej rośliny ze względu na jego toksyczne działanie dla wątroby.
W razie bólu gardła wywołanego kaszlem warto sięgnąć też po kozieradkę. Oprócz działania osłonowego zwalcza ona wolne rodniki dzięki zawartości polifenoli i flawonoidów. Wśród innych surowców o działaniu osłaniającym w literaturze wspomina się o kwiecie malwy, kwiatostanie lipy czy siemieniu lnianym. Dużą zaletą preparatów osłonowych jest praktyczny brak efektów ubocznych. Dlatego bez obaw można stosować je również u dzieci.
Czy zioła na astmę zastąpią leki?
W praktyce leki i suplementy pochodzenia roślinnego stanowią bardzo ważne uzupełnienie farmakoterapii, a w przypadku delikatnego przebiegu choroby, niekiedy pozwalają z niej zrezygnować. Często wykazują działanie wielokierunkowe, łącząc rozluźnianie mięśni układu oddechowego, działanie osłonowe czy antyoksydacyjne. Jednocześnie wywołują mniej efektów ubocznych niż klasyczne farmaceutyki, są od nich znacznie tańsze i dostępne bez recepty.
Wybierając zioła na astmę warto zwrócić uwagę na gotowe mieszanki surowców roślinnych. Zawierają one składniki o działaniu synergistycznym, które przynoszą ulgę w sposób kompleksowy.
Bibliografia:
- Szumny D. i in.; Leki roślinne stosowane w chorobach układu oddechowego; Dent. Med. Probl. 2007, 44, 4, 507–515;
- Nowak G. i in.; Surowce roślinne i związki naturalne stosowane w chorobach układu oddechowego; Herba Polonica 2009; 55; 4;
- Balińska-Miśkiewicz W.; Diagnostyka i leczenie astmy oskrzelowej u osób dorosłych; Terapia i Leki; 2009; tom 65; nr 11.